HIZLI SEYİR UYARILARI

   Yeni bir sezon başlar. Koylar, denizler yeniden canlanır. Ama kiralık bir tekneyle, ama kendi teknemizle seyirler başlar.

    Aşağıdakiler size yardımcı olmak amacıyla hazırlanmış başlangıç düzeyinde, kısa kısa seyir uyarıları, hatırlatmalarıdır yalnızca. Daha çok güvenlik temellidirler. Çatışmayı önleyici düdük işaretleri, bir mayday çağrısı nasıl yapılır gibi ayrıntılara girilmemiştir. Bu bilgilere her yerden ulaşabilirsiniz. Herkese iyi seyirler şimdiden.


ÖNCELİKLE ŞU BİRKAÇ NOKTAYA DEĞİNELİM:

⚫· Denizi, tekne yaşamını sevmiyorsanız, içinizde az da olsa maceracılık ruhu yoksa denize çıkmayın.

⚫· Deniz özgürlüğe, yardımlaşmaya yazılı bir kültürdür. Birlikte davranmayı, güçlükleri her durumda ve kendi başına abrayabilecek sağlamlıkta kalmayı, insan gibi insan olmayı en iyi öğreten uğraşlardan biridir. Böyle bir insan olmaya özenin.

⚫· Ne olursa olsun sevgiyi bırakmayın. Denizde karşılaşabileceğiniz anlaşmazlıklarda, eleştiri seviyesi olgunluğunda kalmak, karada böyle kalmaktan çok daha önceliklidir. Çünkü bireyler anlaşmazlık sonucunda birbirleriyle aynı mekanda kalamaz olurlarsa, karadaki gibi çekip gidecek pek yer yoktur.

⚫· Koyların sosyal yaşamına uyumlu davranın. Gürültü yapmayın, koyu kirletmeyin, insanlara yardımcı olun, herkesin hakkı olanları önemseyin.

GENEL UYARILAR

      ⚫· Can güvenliğini hiç bir şeye değişme ve gereksiz önlemlerle abartma da.

⚫· Hava raporunu her gün almaya çalış. Havanın sakinliğine aldanma.

⚫· Denizde hiç bir şey sabit değildir neredeyse. Bu yüzden, azıcık bir esinti bile bize önemli etkilerde bulunabilir. Bu yüzden işimiz gücümüz rüzgarladır. İyi bir denizci hiç esmezken bile göz ucuyla rüzgarı kollar. 

⚫· İyi bir denizci, her an fırtına patlayabilir hazırlığıyla yaşar her zaman.

⚫· Teknede tutunarak yürümeyi alışkanlık edinin. ‘Bir elinle bir yeri tutmadan diğer elini bırakma.’ mantığında davranın.

⚫· Cenova kapalıyken iskotalarını gergin bırakın. Böylece, tutunabileceğiniz fazladan vardevelalarınız olur.

⚫· Ayağınızı başınızı bir yerlere vurmayın. Alanlar dardır ve ayrı bir dikkat gerektirir.

⚫· Güvertedeki lomboz kapaklarını (Hatch kapakları)  tam yatırmayın. Dik kalsın. Özellikle geceleri. Böylece fark edilirler ve aşağı düşmezsiniz.

⚫· Teknede temizlik ve düzen bir seçiş değil, can güvenliği açısından zorunludur. Örneğin; tekne su almaktadır ve sintine pompası filtresi tıkanmıştır; su bir türlü boşalmamaktadır gibi durumlara düşmeyin.

⚫· Halatlar hep düzenli dursun. Bir kargaşa durumunda, halatların düğümlenmeleriyle uğraşacak zaman yoktur genellikle.

⚫· Bardaktır, bıçaktır; ortada bırakmayın. Kırılan bir cam bardağı ne kadar temizleseniz de, kıyıda köşede mikro parçalarının kalma olasılığı yüksektir. Genellikle yalın ayak olunduğu için de bu bir sorundur.

Mutfak tezgahında öylesine bırakılmış bir bıçak, sallanan teknemizde ciddi bir tehlike oluşturur. 

⚫· Dolapları kullandıktan sonra, kapaklarını hemen kilitleyerek kapatmaya alıştırın elinizi. ‘Yelken seyrine geçmeden önce ya da dalga artarsa kapatırız.’ diye düşünmeyin. Çok kapak var. Bazılarının kapatılması unutulabilir ve tekne yatınca mesela, içindeki her şey dökülür.

⚫· Pervaneye dolanan halata dalmadan önce aküleri kapatarak motorun kazayla bile olsa çalışmayacağından emin olun. Suya, koçboynuzuna bağlı batar bir kaçış halatı sarkıtın. Böylece, dipte oluşabilecek bir karışıklıkta kendinizi kolayca yukarı alabileceğiniz bir kılavuzunuz olur.

⚫· Çocukların, sigaranın ve dümenin başını bırakmayın.

⚫· Sigara içenlerin yeri en rüzgar altındadır

⚫· Tüp değiştirirken çevrede ateş, sigara vs. olmasın. Hatta motor bile çalışmasın. Bilmeyen yoktur, ama yine de hatırlatalım. Tüpleri, gerekirse, ocak mocak kapalıyken sabun köpüğüyle kontrol edin. Ateşle değil.

Kullanılmadığı zamanlarda tüp gazı vanasından kapatın.

⚫· Mazot dolumu sırasında motoru kapatın ve ateşleyici bir şey kullanmayın.

⚫· Yedek benzindir, mazottur; dikkat. Yerlerine sabitlendiklerinden emin olun. Ateşten uzak tutun.

⚫· Yedek mazot bidonlarından tanklara mazot doldurmanız gerekirse: Yeterli boydaki bir hortumun bir ucunu tanka sokup diğer ucunu bidonun dibine kadar yerleştirin. Peçeteyle bidonun ağzındaki kalan boşlukları kapatıp bir aralıktan içine doğru kuvvetle üfleyin. Özellikle dalgalı bir seyirde huniyle falan uğraşamazsınız.

⚫· Gaz borularının geçtiği yerlere bez, kağıt gibi yanıcı şeyler veya harlayıcı sıvılar vs. koymayın.

⚫· Yangın tüplerinin yerlerini herkes bilsin ve aklında tutsun.

Kullanmak zorunda kalırsanız, ateşin kaynağına doğru sıkın. Yangına rüzgar altından değil, rüzgar üstünden yaklaşın. Rüzgar altından yaklaşmak zorundaysanız, iyice eğilerek dumanı mümkün olduğunca yukarınızda bırakın.

Yangın motor bölümündeyse, motoru acilen kapatın. Elektrikleri, mazot tankı vanasını, motor havalandırma giriş çıkışlarını kapatın. Motor kapağını açmayın. Söndürme deliğinin kapağını çıkarın; bu sırada karşısında durmayın ve kendinizi yanda tutun. Buradan sıkın tüpü önce. Yangın söndükten sonra, boğulmaya karşı bir önlem olarak, havalandırmadan girmeyin karbondioksit sıkılmış yere.

⚫· Yangın battaniyesinin yeri mutfak değildir. Yangının en olası başlama yeridir mutfak ve yangın içinde kalmış ulaşılmaz bir yangın battaniyesinin size hiç bir yararı olmaz.

⚫· Bir kaç günde bir, motorun suyunu, yağını, kayışını ve diğer donanımlarını kontrol edin.

⚫· Arada bir, direktir, vardeveladır, şurasıdır burasıdır, düşünmeden gözden geçirmeye alıştırın kendinizi. Yukarılarda bir aykırılık var mı, görmek için dürbünü kullanabilirsiniz.

⚫· Güvertede bulduğunuz bir vidanın vb.'nin nereden çıktığını bulmak önemlidir. Israrla arayın nereden düştüğünü, geldiğini.

⚫· 12.6 v. altına düşmesin aküleriniz. Düştüyse enerji çeken araçları kapatın. Gecikmeden de şarj edin. 

⚫· Su alan bir teknede elektrikli sintine pompası yetmezse, elle çalışanını, o da yetmiyorsa kova kullanın. Böyle bir sorunun daha başlangıcındayken önlemlerinizi alın. Can yeleklerini giyin. Dingiyi suda hazır tutun. Otomatik şişen can salını her an kullanılabilecek kolaylığa getirin.

⚫· Kaptan olarak, ilk gün içinde, can yeleklerinin nasıl giyileceğini tayfanıza gösterin. Herkes en az bir kere can yeleği giyme talimi yapsın.

⚫· Can simidinin ipini, sarıp sarmalayıp açılmaz bir biçimde bağlamayın tekneye. İp kangalını, vardevela teli  (Ya da borunun) çevresinde bir tur attırıp kendi göbeği içinden geçirerek sabitleyin. Kolaylıkla açılır ve can simidiyle birlikte akar gider durumda bulunsun.

⚫· İlk yardım çantası, ısı kaynaklarından uzakta ve banyo gibi nemli ortamların dışında bulundurulmalıdır. Küçük çocukların erişemeyeceği bir yerde olması da şarttır. Tüketilen veya son kullanma tarihi geçen malzemeler ilk fırsatta tamamlanmalı, yenilenmelidir.

⚫· Özellikle dalgalı havalarda, teknenin içinde fazla kalmayın. Mideniz bulanır. Ancak gözleriniz kapalı bir şekilde yatıyorsanız içerde kalabilirsiniz. Mide bulantısı haplarından başka, midesi bulanan kişinin en iyi ilacı, açık havadır. Mide bulanmasının nedeni, sabit bir eksen duygusunun yitirilmesi olduğu için, ilginizi, karada bir nokta, bir ada, hatta bir bulut gibi sabit bir noktaya yönlendirerek bulanmanın önüne geçebilirsiniz. Bir parça zencefili ağzınızda geveleyerek suyunu emmek de çok işe yarar. Yine de, kusmaya yaklaştığınızı hissediyorsanız, teknenin en rüzgar altı neresiyse oraya geçin. Başınızı vardevela telleri altından dışarı çıkartarak hazır bekleyin.

⚫· Arıları kovalamak amacıyla, bir kapta kahve yakarsanız, oluşan ısının yüksekliğinden dolayı; cam değil, metal bir kap kullanın. Kabı ahşaba koymayın, yanmaz bir altlık kullanın.

Arılara önlem olarak, parfüm vbg. kokular kullanmayın. Ortada yiyecek bırakmayın. Arıyı nazikçe kovalayın. Sert davranarak kızdırmayın.

Arı sokarsa, aslında en iyi yöntem refleksinize hakim olup, iğnesine dokunmamaktır. Arının bıraktığı iğnenin üst ucunda bir zehir kesesi vardır. Siz elinizle  " Ay! " deyip buraya vurunca bu keseyi patlatır ve zehri kendinize zerk etmiş olursunuz. Hiç ellemeyin orayı. Kredi kartı gibi sert bir şeyle iğneyi dibinden sıyırtıp çıkartın yerinden. Arı sokmamış oldunuz.

⚫· Buzdolabının içini doldurmadan önce soğutun. 

⚫· Buzdolabını buz ile destekleyin. Kumanyayı yerleştirmeden önce altına buzu yerleştirin.

⚫· Buzdolabının kapağını açıp kapamaya üşenmeyin. Açık tutmayın.

SU TUTUMLULUĞU

⚫· Kalan tatlı suyun miktarını bilin ve tüketiminizi ona göre planlayın. Tankları sırayla kullanın. Tankın biri boşalmak üzereyken diğerini açın. Diğeri de boşalmışsa, hidroforu kapatın.

⚫· Bol su kullanımı gereken işleri, su tanklarını doldurduğunuz sırada yapın. Bol suyla yıkanması gereken meyve, sebzeyi yıkamak. Sağlam bir banyo yapmak, çamaşırınız varsa bu sırada yıkamak, vb.

⚫· Her yüzmeden sonra duş almanız gerekmez. Tuz gözlerinizi yakmasın diye, yalnızca yüzünüze su tutsanız yeter. Deniz suyundaki mineraller, cildinize de çok iyi gelecektir. Akşam, son yüzmeden sonra boydan bir duş alabilirsiniz. Yok, ben tuzlu duramam diyorsanız, yalnızca tuzu akıtacak kadar su harcayın gün içinde.

⚫· Ellerinizi sabunlarken falan, musluğu açıp kapamaya üşenmeyin. Suyu boşa akıtmayın.

⚫· Teknenizde tuzlu su musluğu varsa, bu sudan faydalanın. Örneğin, bulaşıkları bu musluktan yıkayın. Yok ise, denizden kovayla su alabilirsiniz. İş bitince, tatlı suyla, üstlerindeki deniz suyunu akıtsanız yeterli olacaktır. .

⚫· Bulaşık Yaratmayın: Örneğin, doğradığınız domatesi, bir tabağa koydunuz. Sonra yemeğe döktünüz bunu. Yağlı değilse, bir su tut koy yerine. Kahvenize şeker koyduğunuz kaşık da aynı. Oraya bırakırsanız, diğer bulaşıklarla karışır. Neye kullanıldığı bilinmediği için, deterjanla yıkanır. Bir sürü su boşa gider.

Bunun yanında: Su içilip mutfak tezgahına bırakılmış, ne için kullanıldığı bilinmeyen su bardakları bir sürü bulaşık yaratır. Herkesin belli bir yeri olan bir bardağı olsun. Farklı renkteki plastik bardaklar bu iş için idealdir.

BANYO-TUVALET-PİS SU

⚫· Tuvaletlere tuvalet kağıdı dahil, katı hiç bir şey atmayın. Su pompayla dışarı atıldığı ve bu pompalar katı cisimlerin geçmesine uygun olmadığı için, tuvalet tıkanır, taşar vbg.

⚫· Tuvalet pompasıyla işiniz bittiğinde, üstündeki dile benzeyen vanayı, boş klozet grafiğinin olduğu tarafta bırakın. Sulu klozet grafiği tarafında deniz suyuyla bağlantı açık demektir. Tekne, gece, koyda falan sallandıkça bu açık yolun bir vakum oluşturma olasılığı vardır. Sabah yataktan kalktığınızda suya adım atabilirsiniz, bu yüzden.

⚫· Pis su tankı; yasalar gereği; Göcek, Marmaris gibi bölgelerde, artık denize boşaltılamıyor. Vidanjör bulduğunuz yerlerde çektirmeniz gerekiyor.

Tekneyi teslim etmeden önce, mazot alırken pis suyu mutlaka çektirin ve mavi kartınıza işlettirin.

Açık denize boşaltabileceğiniz bir bölgedeyseniz, boşalttıktan sonra, koya girmeden vanaları yeniden kapatmayı unutmayın.

⚫· Pis su tankını her açılışta boşaltın. Boşaltırken, aynı zamanda biraz su pompalayıp tankın içinin yıkanmasını sağlayın.

⚫· Koylarda bulaşık yıkamamaya çalışın. Yüzenleri ve koyun doğasını rahatsız etmeyin. Tabakları bir güzel sıyırıp bir su tutabilir ve deterjanlı yıkamaları açık denizdeki seyrinize bırakabilirsiniz.

AYRILMA, YANAŞMA, İSKELE

     ⚫· Ayrılırken, önce rüzgar altı halatı bırak ve yanaşırken, önce rüzgar üstü halatı ver. Bu eyleme tonoz halatı dahildir. Yani rüzgar baştan esiyorsa, tonozu diğer halatlardan önce bağla, en son bırak.

⚫· Yanaşmadan önce hazırlığınızı tam yapın. Halatın bir ucu tekneye bağlı olsun. Halat düzenli ve bir yerlere takılma olasılıklarına karşı önlemler alınmış bir şekilde hazır edilmiş olsun.

⚫· Rüzgarı ve diğer tekneleri gözlemleyerek, teknenizin nereye yaslanabileceğini baştan kestirin.

Bordaları kollayanlar, diğer bordada da neler olup bittiğini gözden kaçırmasın. İki tekne arasına girilirken, tekneyi gereksiz yere itmeyin. Bunun diğer bordada bir karşılığı olacaktır. Boşuna git gel yaratırsınız.

⚫· Yanaşma ve ayrılmalarda iskelenin biçimini, halini, mesafesini iyi gözlemle. İskele orada biraz kıvrılmaktadır, köşeleşmektedir, altında bir kalas parçası dışa doğru açılmıştır vb.

⚫· Yanaşma ve ayrılmalarda yapılacakları gemicilerinize baştan bildirin, öğretin.

⚫· Zorunlu değilse, halatı uzaktan fırlatmaya çalışmayın. Tutturamazsanız, hadi baştan topla halatı. O sırada, rüzgar tekneyi sürükleyebilir ve bunun gibi sorunlar yaşayabilirsiniz. Halatı adeta elden ele verirmiş gibi vermeye çalışın kıyıya.

Karşılayan kişinin üstüne atmayın, yanına atın.

⚫· Atak olun. Bunun için ayakkabılarınızı giyin. Manevra sırasında ve sert havalarda tekneye uygun ayakkabılarınızı mutlaka giyin. ‘Ben yürürüm, kaymam.’ demeyin. Hoplamanız, sıçramanız, iskeleye atlamanız gerekebilir. Bunu çıplak ayakla yapamazsınız. 

⚫· Kendinizi koruyun. Elinizi kolunuzu, ayağınızı iki tekne aralarına falan sıkıştırmayın. Elde bir usturmaçayla hazır bekleyip; yaslanmaları, sıkışmaları bu usturmaçayla önlemek en doğrusudur.

⚫· Yaslandığınız tekneyi vardevelalarından veya vardevela ayaklarından itmeyin. Zarar verebilirsiniz. İterken çarmıhlarını veya borda gibi yerlerini kullanmaya çalışın.

⚫· Dümenin başını bırakma. Özellikle yanaşma veya ayrılma sırasında; ortam uygunsa, gazı boşa alıp ya da duruma uydurup çok kısa, zorunlu koşup gelmeler olabilir, ama, ne olursa olsun, dümenin başında kal her zaman.

⚫· İskele babasına bağlarken, halatınızı önce diğer teknenin bağlı halat kasasının içinden geçirin ve sonra, babayı dolanıp bağlayın. Böylece, ayrılırken halatınızı diğer teknenin kasasını babadan çıkarmaya gerek kalmadan sıyırıp alabilirsiniz. İskele babasında iki halat kasası bulunuyorsa, ikisinin de içinden, üçse üçünün de içinden vb.

⚫· Halatın tekneye bağlı ucunu ızbarço kasa yaparak koç boynuzuna sabitlemek pek doğru bir yöntem değildir. Bunun yerine, halatın başlangıcında da sonunda da klasik koçboynuzu bağını tercih edin. Halatı bırakıp kaçmanız gereken bir durumda, ızbarço kasadan kurtulmanız zordur, ama diğer türlü bağlamada hemen çözüp vınlayabilirsiniz. Halatlar her zaman kolayca çözülüp kurtulunabilecek biçimde bağlanmalıdır.

⚫· Koç boynuzuna bağlarken, her zaman, önce tam bir tur atın, yani halat boynuzun çevresinde bir dönüp kendine değsin. Sonra geçin çaprazlamalara (1 - 2 düz ve 1 kilitli çapraz yeterli olacaktır. Ya da, 2 düz çapraz ve bir tam tur daha.). Yük, bu alttaki tam tura binerek kilitli çaprazın sıkışmasını önler ve boş koyma, boş alma gibi eylemler çok daha denetimli ve kolay bir hale gelir.

Böyle tam turla başlanmadan bağlanmış halat, teknenin çekiştirmeleriyle iyice sıkışır, açılmaz olur. Kesmek zorunda kalabilirsiniz.

Bazen, halat o kadar gergindir ki; halatı, kaçırmadan tam tur çeviremeyebilirsiniz. Hemen çapraza dönüvermek gerekli olabilir. Bu durumda, kilitli çaprazı uygulamadan önce bolca (3 - 4) düz çapraz atın. Sıkışmasın.

⚫· KIÇTANKARADA TONOZU GERMEK: Kıçtankarayla iskeleye yanaştınız. Halatları verip doblininizin diğer ucunu tekneye aldınız. Tekneyi böyle bırakamazsınız. Tonozun kalomasını (Boşunu) almanız gerekir. Yoksa bir ölü dalganın ya da baştan esen rüzgarın itişiyle iskeleye yapışıverirsiniz. Bu yüzden, koltuk halatlarına biraz boş koyar ve tekneyi iskeleden açarız. Tonozu iyice gerip bağladıktan sonra, tornistan eder ve tekne tornistana rağmen artık geri gitmez olunca, koltuk halatlarımızı bağlarız. İşlem şimdi tamam olmuştur. 

Bu noktada, tornistan için vereceğiniz gücü mantıklı kullanın. Güçlü bir motor, zayıf bir tonoz halatı gibi etkenleri hesaba katın. Kabaca, 25 -30 knot esen bir rüzgarın yapıştırıcı gücüne eşit olsun kullanacağınız motor gücü.

Bu eylemin bazen tekrarlanması gerekir. Fazla yakın olduk, uzak kaldık. Hadi tekneyi bir daha açalım, tonozu bir daha gerelim, tonoza boş koyalım vb.

Tekneyi iskeleden ne kadar açalım ki, tekne bir kerede yerine tam otursun?

İşin mantığı; üç metre bir sudaki halatın kalomasının az, 15 metre sudaki halatın kalomasının ise çok olacağına dayanır. 3 - 4 m. derinlikteki suda tekneyi açmanız bile gerekmeyecektir. Tecrübelerim, tekneyi derinliğin yarısı kadar açmanın işe yarar bir ölçü olduğunu gösteriyor.

Son bir uyarı olarak: Tonozu boşlama işlemleri sırasında motor boşta kalsın. Gemicinizin ellerini parçalamayın. Ayrıca, tonoz halatı elinden kaçıverir falan, o güçle iskeleye yapışmayın. Yeniden bağladığından emin olunca tornistan edebilirsiniz yeniden.

⚫· Yanaştıktan sonra, iskeleyle ve diğer teknelerle aranızdaki usturmaçaları, teknenin artık yerine oturduğu son durumuna göre itinalı bir şekilde düzenlemeyi ihmal etmeyin. ‘Yaprak kımıldamıyor yahu, boş ver.’ demeyin. Koy dışından geçen büyükçe bir motor yatın ölü dalgasıyla ortalık anında cehenneme dönebilir.

⚫· Ayrılırken, doblin edilmiş halatı tekneye çektiğiniz sırada; iskele döşeme tahtalarının aralıklarına ve bunun gibi bir yerlere takılmaması, sıkışmaması için olasılıkları baştan değerlendirin.

⚫· Ayrıldıktan sonra, usturmaçaları tekneye alın veya toplayın. Dalgalarla birlikte düşüp gidebilirler. Ve halatlarınızı, her an bir yere yanaşmanız gerekecekmiş gibi düzgün bir şekilde toplayıp yerlerine koyun. Sonraya bırakmayın bu işi.

⚫·Ayrılırken kıyıyla bağlantının tamamen kesilmiş olduğundan emin olun. Tonoz, hortum, elektrik kablosu vbg. her şeyin neta olduğundan emin olun.

⚫· Pervaneye halat dolanmasına izin vermeyin. Eğer tonoz halatı yeterince uzun değilse, pervaneye dolanması olasılığı yüksektir. Bu durumda, ucunu iskeleden çözüp, yanınızdaki teknenin başına doğru bir yerine bağlayın çıkarken. Ya da, teknenizin bağlı bulunduğu koçboynuzundan yana doğru, daha uzak bir koç boynuzuna bağlayın ucunu ve pervanenizden uzaklaştırmış olun. Olmadı; şamandırası da var, suya atın.

İskeleden tonozun boşunu iyice alın. Teknenin başında bağlı olduğu yere doğru gerilsin ve topladığınız bu boşu suya bırakın. Böylece, tonoz bırakıldığında hızla dibe batacaktır.

Seyir sırasında pervaneye halat vb. bir şey dolandıysa, deniz dalgalıysa, yelkeninizle sakin bir yere gidip öyle dalın pervaneye.

⚫· Vinçlerden, koç boynuzlarından faydalanın. Tonozu, koltuk halatlarını vinçlemek aklınıza gelsin mesela.

⚫· Teknenin koltuk halatları, ölü dalgaların yarattığı gel gitten dolayı iskeleye vuruntuluyorsa koltukları biraz gevşek bırakın. Kıçtan, çapraz almakta da yarar var. Halattan bir yay oluşur böylece. Böyle bir gel gitte, yalnızca çok gerekli durumlarda tekneye girip çıkın.

⚫· Paserellayı her zaman bağla. Ve dalgalı ortamlarda içeri al herkes yattıktan sonra. 

DEMİRLEME, KOYLAR

       ⚫· Koylara girdiğinizde, bağlama yerine yaklaşırken gözünüz yüzenleri iyi kollasın. Denizdeki kişi kafası kadardır, o kadar görünür, unutmayın. Özellikle şnorkel takmış gezenleri görmek zordur. Yanaşacağınız, demirleyeceğiniz yeri anlamaya, yanaşmaya hazırlanmaya çalışırken yüzenleri gözden kaçırmayın. Aman!

⚫· Salma dairesi; alargadaki teknenin rüzgar yönünün değişimleriyle birlikte, çapasının çevresinde döneceği çembere denir. Zincir + Tekne boyu=Salma dairenizin yarıçapıdır. Demirlerken buna dikkat edin. Rüzgar terslerse, şu burnun topuğuna düşerim, şurada şamandıraya bağlı teknenin üstüne çıkarım gibi durumları değerlendirin.

Şamandıradaki teknenin salma dairesi çok küçüktür, kendi boyuncadır adeta. Sizin, örneğin, 50 metrelik zincirinizin oluşturduğu salma dairenizin süpürme alanı içinde kalabilir. Rüzgarın o tekneye doğru esmesi durumunda, ondan neta kalacak bir şekilde ayarlayın kendinizi. Ayrıca, farklı boydaki ve yapıdaki teknelerin, rüzgarın çevirişine farklı hızlarda yanıt vereceğini unutmayın. Herkes hep birlikte eşitlenmiş bir şekilde dönmez alargada.

⚫· Denize bırakacağınız zincirin uzunluğunu; koyun yapısı ve çevredeki teknelerin konumları elverdiğince uzun tutun.

Gemiler için şöyle bir formül var elimde. Fikir vermesi açısından bir bakın. KALOMA MİKTARI = 25 (sabit) × √ m. olarak derinlik. Yani, örneğin; 9 m. derinlik için 75 m. zincir. Bu ölçüler bizim teknelere fazla gelebilir. Biz şöyle özetleyelim olayı.

Sakin havalarda, kısa süreli bir kalış için derinliğin 4-5 katı en az zincir boyudur. Ama hava sakinse de; geceleme için, derinliğin en az 6-7 katı. Rüzgar sertleştikçe bırakmanız gereken zincir boyu, hepsini atmaya kadar uzar. Ayrıca, teknenizin rüzgarı tutuş alanı, zincirinizin kalınlığı, çapa tipinizin dip yapısına uyarlığı, uymazlığı vbg. etkenleri de göz önünde bulundurun.

Kural olarak: Öğlen akşam fark etmez, serebildiğiniz kadar zincir serin dibe her zaman. Önemli olan, rüzgarın tekneyi itişiyle, zincirin kalkıp, gerilip, çapayı yukarı doğru asılır hale gelmemesidir. Zeminde yeterli zincir seriliyse, zeminden koparak yükselen kısım çapaya varmayacak ve teknemiz, çapayı zemine paralel bir şekilde asılır olacaktır. Böylece, çapamız yerinden çıkmadığı gibi, zemine daha da gömülecektir.  

⚫· Koyda kıyıya koltuk alacaksanız, ya kıçınızın ya da başınızın rüzgara dönük olabileceği bir yer seçin. Rüzgarı bordalardan almanız gerekecek yerlerden uzak durun. Hele topuklara yakınsa.

⚫· Teknenin başı, hep rüzgara ve/veya akıntıya dönük olsun.

⚫· Zincir atarken, toplarken ellerinizi, ayaklarınızı zincirin çalıştığı bölgelerden uzak tutun.

⚫· Demirlemeye başlamadan önce; çapayı, 'At! ' komutu verildiğinde, hemen düşecek bir biçime getirin. Donanımınıza göre nasıl uygunsa. Bu amaçla, çapa suya gömülecek kadar zincir salıp demiri hazır edebilirsiniz. Çapa suyun dışında kalırsa sallanır ve pruvaya zarar verir. Demir yerini manevrayla ayarlarken, çapanızın suda olduğunu unutmadan davranın.

⚫· Çapanın istenen yere düşürülebilmesi çok önemlidir. Yoksa diğer teknelere göre falan ayarlamalarınız tutmaz.

Çapa dibe ulaşana kadar bir zaman geçecektir. Bunu hesaplamazsanız, kel alaka bir yerde bulacaktır dibi demiriniz. Zincir derinlik boyunca dökülene kadar, çapayı düşürmek istediğiniz noktada en ağır yolla eğleşip öyle başlayın tornistana. Demircinize demir atacağınız noktanın derinliğini bildirin. O da, zincir o boya geldiğinde işaret etsin size. Böylece, çapanın istediğiniz noktada ve dibe değdiğinden emin olarak demirlemeyi sürdürün.

Eğer rüzgar eğleşmeye izin vermiyorsa, çapayı düşürmek istediğiniz noktanın daha rüzgar üstünden demir atmaya başlayabilirsiniz. Bu derinlikte, çapa şu kadar zamanda dibi bulur, dolayısıyla, şu kadar daha rüzgar üstünden dökmeye başlarsam ve filanca hızda tornistan edersem tam yerini bulur gibi düşünün.

⚫· Demiri atanla kaptan arasında bir göz teması olsun hep. Zincir akarken gürültü iletişimi zorlaştıracaktır. Aranıza boştaki bir kişiyi koyup iletişimi kolaylaştırabilirsiniz. Ya da, demirleme el işaretleri kullanılabilir.

⚫· Demir atarken ırgat kumandasını tercih edin. Hızları yeterlidir ve denetim çok daha elinizdedir.

Haybociyi yeğlerseniz  (Irgat motoru kullanılmaksızın, ırgatın gevşetilerek zincirin suya dökülmesi.) zincir akarken, hızınızı iyi ayarlayın. Hızlı bir akış sırasında ırgatı aniden kasarsanız, binen yük ırgata zarar verebilir. Dişliler zarar görebilir. Çok hızlandırmadan, arada bir zinciri tuta tuta atın ki: Bu, zincirin dipte yığılmaması ve çapanın zemine gömülmesi için gereklidir de zaten. Kabaca; zincir yay halini kaybedip gerilmeden önce sal, yay açısı büyüdükçe tut.

Haybocide zincirin sonuna varmadan durun mutlaka, hızla akan bir zincir; sonuna vurup zincirlikte bağlı olduğu hırça mapasını ya da bu mapaya bağlandığı halatı koparabilir, hatta o bölgeyi yerinden söküp alabilir de. Bu durumdan kaçınmak amacıyla, bu halat biraz ince tutulur genellikle. Halatın kopması tercih edilir. ‘Sonra, dalıp alırız demiri.’ gibi düşünülür.

Bu düşünce tartışılabilir. Bulanık ve derin bir sudaki kaçmış demiri almak ne kadar zordur ya! Dalgıç masrafları vb. Bir de, demiri bulamadığınızı düşünün. Yani, zinciri esnetici bir düzenekle hırça mapasına bağlamak gibi alternatifler düşünülebilir. Bu amaçla esnetici lastik, yay ya da uygun bir bağ kullanılabilir.

⚫· Demir atarken tekneyi durduracak kadar kasmasın hiçbir zaman zinciri demirci. Yoksa pervanenin çark etkisini yeni baştan yenmesi gerekecektir kaptanın. Aralara bir yere girmek üzere olan teknenin kıçını düzeltecek pek bir alan da kalmamıştır artık.  

⚫· Demir tekneden kurtulup denize kaçtıysa, hemen koordinatlarını alın.

Ayrıca küçük bir çapaya ya da bir ağırlığa bağlı halatın diğer ucuna bir usturmaça bağlayıp hemen denize bırakabiliriz işaret olarak.

⚫· Zincirin hepsini atsanız da, son birkaç metresini zincirlikte bırakın, atmayın.  Hani, bir durum olur, az bir şey boş koysanız kurtulacaksınızdır vb. durumlar için elde pay kalsın.

⚫· Irgat çok enerji çeker. Kullanırken mutlaka boşta gaz vererek aküleri destekleyin. Demir atma işi sona erdiğinde ise 5-10 dk. daha boşta gaz vererek çalışır durumda tutun ki, akü iyice kendine gelsin.

⚫· Demirin tam tuttuğundan emin olmadan tekneden ayrılmayın. İyi tutmadıysa, ‘Bir şey olmaz, hava güzel.’ deyip tembellik etmeyin. Üşenmeden, bir daha; olmadı bir daha atın demirinizi. Tam tutturana kadar. Bıyık altından gülümsemelere aldırmayın.

⚫· Yüzerek kıyıya çıkarken, özellikle halat bağlamaya gidiyorsanız; ayağınıza yüzme ayakkabısı, sandalet vb. uygun bir şeyler giyin mutlaka. Çıplak ayakla seri davranamazsınız ve deniz kestaneleridir, keskin kayalardır zarar verir ayaklarınıza.

⚫· Koyda kıyıya koltuk alırken, halatın ucuna ızbarço ile başınız ve bir omuzunuzdan geçirebileceğiniz büyüklükte bir kasa yapıp yüzerek kıyıya gitmek; halatın çekiştirmelerine ve botu saptırmalarına karşı acemi olan kişiler açısından, şişme botla gitmekten daha hızlı ve kolaydır.

 ⚫· Yeni yapılan küçük katamaranlarda, motor, kabin içinde değil, dışarıda kıçtaki sandıkta kalsın diye teknenin kıçına yakın, dümen palasının arkasına yerleştiriliyor. Dolayısıyla, pervaneleri teknenin kıçına çok yakın oluyor. Yüzme merdivenine tutunup ayaklarınızı teknenin altına doğru uzatsanız pervaneye değmeniz işten bile değil. Böyle bir teknede yüzerek halat bağlamaya giden kişinin, motor çalışır durumda olduğu için, pervaneye çok dikkat etmesi gerekir. Yüzme merdiveninden öteye geçirme hiçbir yerini.

⚫· Sert rüzgarlarda ve/veya acemi gemicilerde; koltuk halatını şişme bot ile önceden kıyıya gönderin ve halatı bağlatın. Yanaşıp elinde halatla bekleyen gemicimizden halatı alıp zaman kaybetmeden tekneyi bağlamak, işinizi kolaylaştırıp istenmeyen durumlara düşmemenizi sağlayacaktır.

⚫· Koylarda halatımı bir kayaya, mapaya falan bağlarken ızbarçoyu değil, anele bağını tercih ediyorum. Izbarçoyu halatı biraz boşlamadan çözemezsiniz. Ayrıldığınız sırada, rüzgar bordadan bastırıyor olabilir. Çözebilmek için, motorla biraz tornistan edebilmek amacıyla zinciri veya doğrudan koltuk halatınızı boşladıkça diğer teknelere, ya da kayalara yapışma ihtimaliniz artar. Ama anele bağını; zinciri veya halatı hiç boşlamadan çözüp ayrılabilirsiniz oradan. 
Bu bağı yaparken önce; örneğin kayanın çevresinde, tam bir tur atın. Ardından,halat bedeni üstüne bir kazık bağı atın. Yük, ilk tura biner ve çözerken kolay ve denetimli bir şekilde çözebilirsiniz. Bağ tamamlandıktan sonra, halat bedeni üzerinde bir tur daha dönerek kazık bağını sağlamlaştırın. Düğümden sonra halatın ucunda 1 metre kadar pay kalmış olsun.
Çok geniş bir kayaya bağlıyorsanız önce bir tur atmadan da bağlayabilirsiniz. Bu durumda,düğüm biraz sıkılaşacaktır. Ama,yine de, halata boş koymadan çözülebilecektir.

⚫· Halatınız kıyıya varmaya yetmeyebilir. İkinci bir halat ekleyerek uzatmanız gerekebilir. Koydan ayrılınca yine ayıracaksınızdır bu halatları. İki halatı sancak bağı gibi sıkışarak sonradan çözülmesi güçleşecek bir bağla birbirine eklemek yerine, ızbarçolu yoma bağıyla ekleyin. Yani, bir halatın ucuna ızbarçoyla bir kasa yapın. Diğer halatın ucunu bu kasadan geçirip yine bir ızbarço atın.

⚫· Alargadayken usturmaçalarınızı indirin. Gece, siz uykudayken sessiz bir şekilde demir tararsınız mesela ve tekneniz gider başka bir tekneye bordadan yapışır. Ya da, başka biri gelir üstünüze. Önlem önlemdir.

⚫· Alargadaki teknelerden biri, sürekli, diğer teknelerin baktığı yönden başka taraflara doğru bakıyorsa, o tekne demir tarıyordur. Önleminizi alın gerekiyorsa.

⚫· Özellikle dalgalı yerlerde demirliyken, bosa kancasını kullanmayı ihmal etmeyin. Bosa tutarak, yükü ırgattan kurtarır ve teknenin sağa sola gezinmesini azaltırsınız.  Katamaranlarda alargadayken mutlaka bosa tutun. Yoksa özellikle sığ sularda, teknenin başını bir yana doğru bastıran bir rüzgarda, zincir, katamaranın gövdelerine yaslanabilir, sürtebilir, hasar verebilir.

⚫· Bazı koylarda sığlıktan dolayı kıyıya pek sokulamazsınız. Kıyıya bağlı halatınız pek uzun olabilir. Bakıldığında alargadaymışsınız gibi görünebilirsiniz. Halatınız dingiler veya balıkçılar için tehlike yaratır. Bu durumda halatın ortalarında bir yere bir usturmaça bağlayarak orada bir halat olduğunu belirtin.

⚫· Koylarda çok acil gereklilikler dışında jeneratör çalıştırmayın. Çalıştırırsanız da, rahatsız edeceğiniz insanlara bu durumu bildirin bir terbiye olarak.

⚫· Geceleri uyurken duyularınızı ve zihninizi uyanık tutun. Yön değiştiren esintiyle bile uyanabilen olun.

Bu amaçla, uykusu ağır olanlar için şöyle bir yöntem işe yarayabilir: Uyumak üzere gözlerinizi kapattığınızda çevrenizin son bir görüntüsünü alın hafızanıza ve ‘Demin şuradan geçen balıkçı kayığı, şimdi koydan çıkmak üzeredir.’ gibilerden hayali tahminlerle bu görüntüyü zihninizde ilerletin. Bu sırada dalın uykuya. Dikkatiniz dışarıda takılı kalır böylece. Ve buradan çok kopmazsınız uykuda.

Gece tuvalete falan kalktığınız her fırsatı değerlendirin dışarıdaki son duruma bir göz atmak için.

⚫· Demir alırken ırgatı asla zorlamayın. Irgat, inildemeye başlar başlamaz durun. Bekle; bırak tekne demirin üstüne gitsin, zincir boşlasın; öyle çek. Motorla küçük manevralar yaparak ırgatı rahatlat ve teknenin başını rüzgara dönük tut. Rüzgar sizi sağa sola savuruyorsa; hatırlayın ki; çapanız hep rüzgarın geldiği yöndedir.  O sırada, Demirci, parmağıyla işaret ederek demirin yerini kaptana göstersin.

Özellikle tutuş gücü yüksek olan Ultra çapa gibi çapalarda dikkat edin, zorlamayın ırgatı.

⚫· Zinciri zincirliğe salya etmeyi (yaymayı) ihmal etmeyin. Zincirin toplaşması, ırgata kadar varırsa, sıkışabilir veya yatağından çıkıp denetimsiz bir şekilde suya dökülmeye başlayabilir. Ayrıca, daha sonra demir atarken, karışık toplamaktan kaynaklanan düğümleşmeler zincirin akmasını sekteye uğratabilir.

⚫· Demir toplarken, yanlarınızdaki teknelerin döşeli zincirlerinin arasında kalın. Çapanızı sürüklerseniz, sonlarına doğru; diğerinin sizinkine takmamış masum demirine siz taktırmış olursunuz.

⚫· Zincir toplanmakta, zincir makarasından akıp gelmektedir. Fırdöndü tam makaraya binecekken, demir alanlar; nedense “Son darbeyi indirmeden önce bir an soluklandı.” tarzında bir duyguyla duraklarlar. O sırada fırdöndünün makaraya ilk temasıyla birlikte havalanmış çapa aniden aşağı düşer ve bam diye pruvaya vurur. Fırdöndü bölümünü duraksamadan geçin.

⚫· Demiri tam almadan, yerine oturtmadan yol almayın. Teknenin pruvasını zedelersiniz. Ve ardından, çapayı ince bir iple tekneye bağlayın.

SEYİR

      ⚫· Motoru çalıştırınca egzozdan su gelip gelmediğine bir bakın.

⚫· Karada araba kullanırken gözle görünene göre manevra yaparız. Ama denizde, farklı olarak, görünmeyen su altıda bizim seyir alanımızdır. Salt, burun vb. kenarlar değil. Taşa toprağa dikkat.

⚫· Derinlik ölçer, gps gibi aletleri, seyir başlangıcında, el iskandili, kağıt harita gibi eski yöntemlerle sağlayın.

⚫· Eline bir haritayı aldığında, ölçeğine bir göz at. 1/100. 000 ölçekteki haritalara alışkınız. 1/50. 000 ölçekli bir haritaya bakarken bu uzamsal alışkanlıkla davranabiliriz fark etmeden. Daha mesafe var gibi görürsünüz o kayalığa, ama aslında varmışsınızdır.

⚫· Haritadaki temel işaretleri bilin ve arada bir bu bilgilerinizi gözden geçirerek tazeleyin. Bu seyir işaretlerini tanımlayan 1 no’lu haritadan edinin bir tane. İncecik bir kitaptır ve çantada hiç yer kaplamaz.

⚫· Oraları çok iyi bildiğinizi düşünseniz de, gerektiğinde haritayı, kıyı rehberini eline alıp bu bilgileri tazelemek utanılacak bir şey değil.

⚫· Seyir sırasında, gözünüz, ucuyla da olsa derinlikölçeri takip etsin her zaman.

⚫· Seyrederken önünüzdeki denizi gözlemeyi ihmal etmeyin. Geminin birinden düşmüş bir kalas gibi şeyleri fark edin.

Önünüzde bir balıkçı paraketesi, üzerinde belli bir yönü belirten bir işareti olmayan şamandıra falan gördüğünüzde, bunun rüzgar üstünden geçmeyi tercih edin. İpi, halatı falan, rüzgarla, dalgayla birlikte uzayıp gitmektedir filan.

⚫· Bilmediğimiz sularda, diğer teknelerin bir boğazdan geçişini falan gözlemleyip şüpheye düştüğümüz konularda bir fikir ediniriz bazen. 'Ha, buradan geçiliyormuş!' gibi yargılara varırız. Ama ölçüt aldığınız o teknenin tipi önemlidir. Bir motor yatın su kesimi ya da sizin boylarınızda bir guletin su kesimi daha azdır mesela.

Hatta guletler karadan bile geçebiliyorlar. ☺ 

Aşağıda salmanız var, unutmayın.

⚫· Motorla seyirde, gittiğiniz yönde dalgaları bordadan alıyorsanız, ‘Ne yapalım rota böyle.’ diyerek, sallana çalkalana bir seyir yapmak yerine; bir süre başınızı ve bir süre kıçınızı çalkalanmanızı azaltacak kadar dalgalara çevirip zikzaksal bir seyri tercih edin. Hem tekneyi hem de içindekileri haşat etmezsiniz böylece. Dalgaların mide bulantısı vbg. sonuçları düşünüldüğünde; bir saatlik bir seyirde, on beş dakikalık yol kaybetmek hiç sorun değildir.

Ayrıca, rüzgar çok az da olsa, ana yelkeninizi açık tutarsanız, hıza katkısı olmasa da, tekneyi az da olsa bir tarafına doğru bastıracağı için, teknenizin stabilitesini arttırmış, sallanmanızı biraz da olsa azaltmış olursunuz.

⚫· Dalgalara karşı motorla seyirde, dalga tepesine çıktıktan sonra, tekneyi dalga ardından gelen boşluğa düşürüp vurdurmayın. Yoksa örneğin, radar yansıtıcınızın parçalarını toplamak zorunda kalabilirsiniz güverteden. Bu arada, bir parçasının kafanıza, gözünüze isabet etmediğini varsayıyoruz. Bunun için, tam dalga tepesindeyken dümeni iskeleye ya da sancağa biraz çevirip, teknenin aşağıya doğru süzülmesini sağlayın.

Böyle rotamıza göre tam baştan gelen dalgalarda, dalgalara 30 - 40 derecelik bir açıyla baş verip zikzaksal bir seyir en iyisidir.

⚫· Seyir dışında, seyir aletlerini kapatın, boşa enerji harcamayın ve güneş gibi etkileri azaltmak babında kapaklarını kapatın. Seyir aletlerine doğrudan su tutmayın.

⚫· Boğucu sıcak veya durmaksızın esen rüzgar bir süre sonra insanı aptallaştırabiliyor. Dikkatinizi uyanık tutun.

⚫· Seyir sırasında denize biri düşerse, yapılacak ilk hareket olarak dümeni düşen kişinin tarafına basın. Böylece, pervaneyi düşen kişiden uzaklaştırmış olursunuz.

⚫· Sığlıklardan geçerken derinliğin doğruluğu konusunda şüpheniz varsa, tayfanız bir taraftaki çarmıhlara asılıp beden ağırlıklarını dışa doğru vererek tekneyi yatırabilir. Bu işlem, karaya oturmuş tekneyi kurtarma sırasında kullanılan yardımcı bir yöntemdir.

⚫· Önünüzden enlemesine geçip gitmekte olan bir teknenin dümen suyuna yaklaşırken, bu teknenin kıçını gözlemleyip sırtı çekip çekmediklerini kontrol edin. Sırtı çekiyorsanız ve bir tekne ardınızdan geçmek üzereyse, işaret edip suda sırtınız olduğunu bildirin.

⚫· Gemilerle, kural şöyle böyle deyip aşık atmaya kalkmayın. Yol onlarındır her zaman.

⚫· Seyir sırasında, diğer teknelerin niyetini anlamak çok önemlidir. ‘Hah, sancağa doğru kırdı, iskelesini bana bıraktı.’ gibi çıkarımlarınızdan emin olun. Niyetini anlayamazsanız, o tekneden uzak durun.

⚫· Diğer teknenin size göre kerterizi neredeyse değişmiyor ama tekneleriniz gitgide birbirine yaklaşıyor. O tekneyle çatışma rotasındasınız.

Gece seyrinde, ilerdeki bir teknenin yer yer kırmızı, yer yer yeşil, bazen de her iki renkte borda fenerlerini görmektesin. Kafa kafaya geleceksiniz. Kaçının.

 ⚫· Gerekmiyorsa, gece seyrini tercih etmeyin. Gece bir sorunla boğuşmak, gündüz boğuşmaktan çok daha zordur. Gece seyri sırasında, otopilotun rehavetine dikkat edin. Dümen başındayken uyanık kalmak veya ilginizi çevrenize odaklamak daha kolaydır. Otopilot sizi uyutabilir.

⚫· Boğaz geçişlerinde ilke olarak ortadan geçin. Orta noktayı doğru bulabilmek için, gerçek hattı doğru görün. Uzaktan boğazın iki burnu yan yana görünür, ama biri daha beride, diğeri daha geride olabilir. Buna göre, yaklaştıkça orta noktası bu hat üzerinde belli bir tarafa doğru kayacaktır. Belirginleştikçe bu ara hat çizgisini ve yeni orta noktasını güncelleyin. Otopilota bağlayıp, yanılsamaya göre giderseniz, kendinizi birden bire daha berideki burnun topuğunda bulabilirsiniz.

Gece karanlığında ortayı bulabilmek için, örneğin, iki ada arasından vuran şavkı (Kıyının ışıkları, yıldız aydınlığı vb.), ona paralel seyrederek takip edin. Işınım (Şavk)  genişlediği sürece ortaya gelmemişsinizdir. Işınımın artık daralmaya başladığı an orta noktadasınızdır. Oradan geçin.

⚫· Zifiri karanlık. Yakınınızda ve önlerinizde bir gemi var, borda fenerlerinden birini görmektesiniz. Ne tarafa doğru gittiğini anlıyorsunuz ama tam açısını kestiremiyorsunuz. 50 m. üstü gemilerde çift silyon feneri bulunur. Silyon fenerleri birbirinden ayrık görülüyorsa önünüzden geçip gidecektir. Ama silyon fenerleri birbirine çok yakın görülüyorsa, sizin rota doğrultunuza yakın bir doğrultuda ilerlemektedir. Daha yüksekteki ikinci silyon feneri (Mizana direğinde bulunur.) sizin tarafınızda kalıyorsa, uzaklaşıp gitmektedir. Az sonra pupa fenerini görmeye başlarsınız zaten. Daha aşağıdaki silyonu (Ana direktedir.) sizin tarafınızda kalıyorsa, size doğru yaklaşarak ilerlemektedir. Diğer borda fenerini de görmeye başlamadan önce önleminizi alın.

⚫· 16. kanalı gereksiz yere meşgul etmeyin. Burası genel çağrı kanalıdır. Buradan, buluşup başka kanala geçerek konuşmanızı sürdürün.

⚫· Türkiye’deki tüm kıyı istasyonlarının isimleri 'Türk Radyo'dur. Çağrıda “Samsun Türk Radyo” gibi istasyonun bulunduğu yer ismi söylenmez. Aynı şekilde tüm Yunan kıyı istasyonlarının isimleri de 'Ellas Radio'dur.

YELKEN

        ⚫· Ana yelkeni açar toplarken mutlaka rüzgara dönün. Sarma ana yelkenler, cenova gibi tam rüzgara dönmeden açılıp kapanabilir gibi görünebilir. Diyelim, rüzgara girmeden ana yelkeni sardınız. Düzgün sarılmayacak ve içinde katlanmalar, bollaşmalar oluşacak ve sıkışacaktır. Bu yelkeni bir daha açamayabilirsiniz veya çok uğraştırabilir. 

⚫· Ana yelkeni açarken pupa baskı palangasını biraz boşlayın ve iskota halatını gergin tutmayın. Böylece, hem donanım zorlanmaz hem de yelkenin formu daha doğru oturur yerine.

⚫· Ana yelkeni açtıktan sonra, balançinayı (Bumbayı taşıyan halat.)  gevşetiriz biraz ki: Bumbayı yelken taşısın artık ve yelken formunu bulabilsin. Bu halatı yeterince boşlanmış haliyle yeniden yerine sabitlemeyi unutmayalım. Bumbayı havada tutacak yapıda olmayan bumba baskı palangalı sistemlerde, bağlamayı unutup yelkeni toplarken bumbayı tepemize düşürmeyelim.

⚫· Pupa bir seyirde, ana yelkeni ya da cenovayı mandarından biraz salarak torbalaşmasını ve rüzgarı daha iyi tutmasını sağlayabiliriz. Böyle bir durumdaki yelkeni toplamadan önce, mandarını yeniden gerin, gevşek kalmasın ve öyle toplayın. Yoksa yelken düzgün sarılmaz ve sorun yaratır.

⚫· Cenovayı sararken, iskotasını tuta tuta salın ki düzgün sarılabilsin.

⚫· İskota halatları, her zaman düzenli durmalıdır. Ani ve güçlü bir sağanak durumunda, dümeni rüzgara doğru çevirip tekneyi düzeltmenin yetmediği bir noktada, iskotaları boşlarız biraz; yine de yetmeyebilir ve iskota halatını tümden boşlayıp tekneyi düzeltip kurtarmak gerekebilir. Halatın sorunsuzca akması gerekir o anda.

⚫· İskota halatları boşta da olsa, vince bir tur dolanık kalsın her zaman. Acil bir durumda o halatı kolaylıkla tutabilir, kontrol edebilirsiniz böylece. Yoksa kontrol edemezsiniz ve ellerinizi kesebilir halat.

⚫· Cenova iskota halatlarının fazlasını denize kaçmayacak şekilde havuzlukta tutun. Acilen motor çalıştırmak gerekebilir ve farkında olmadığınız denize kaçmış halat ucu pervanenize dolanabilir. 

⚫· Tramola ve kavança atmadan önce, boştaki cenova iskotasının boşunu iyice alın. Direk önünde falan bir yerlere takılmasına karşı önlemlerinizi alın.

⚫· Kavança yerine, çevrenizde bir tur atıp tramolayla değiştirmeyi yeğleyin rotanızı. Özellikle rüzgar sertse. Bumbanın sert bir yer değiştirişiyle, örneğin kaz boynunu  (Bumbayı direğe bağlayan parça) kırabilirsiniz.

Kavança atacaksanız, öncesinde, ana yelkenin iskotasını vinçleyerek bumbayı rüzgara iyice yaklaştırın. Bumbanın diğer tarafa fırlayış mesafesini elden geldiğince kısaltın.

⚫· Baş üstünde çalışırken cenova iskotalarına dikkat edin. Tramola, kavança atarken gevşeyen halatlar kamçı gibi kırbaçlayabilir sizi ya da kroslarından, halkalanmalarından biri idamlık bir kolye gibi boynunuza dolanabilir.

İyi bir denizci, ipi, mipi çekeyim derken ipe çekilmeyecek dikkat ile yaşar her zaman. 

⚫· Pupa seyrinde yelkenin sağlığı açısından, ana yelkeni çarmıhlara yaslamamaya çalışın.

⚫· Şimdiki teknelerin gurcataları geriye doğru yapılıyor. Bu nedenle, pupa seyrinde bumbayı durması gereken geniş açısına oturtamıyoruz. Ne yapsak tam pupa olmuyor. Bu da, ana yelkenin güngörmez yakasının rüzgara daha yakın durması ve istemsiz kavança riskinin artması demek oluyor. İstem dışı kavança atmamak için gözünüz pür dikkat rüzgarı izlemelidir. Özellikle rüzgar yönünün değişken olduğu durumlarda risk daha da büyür. Bu tür kavançanın yaratacağı hasarları önlemek için elinizden geleni yapın.

Daha iyisi; pupa seyir yerine, pupaya yakın bir geniş apaz seyriyle gidilen zikzaksal bir rotayı tercih etmektir. Hız açısından da daha avantajlıdır bu.

⚫· Yelken seyrinde lomboz kapaklarını hep kapalı tutun. Bumbanın altındaki lomboz kapağı aralık bırakılabilir ama direğin önündekileri ve cenova iskotasının süpürme alanında kalanları mutlaka kapatın. Yoksa örneğin tramola sırasında boşalan cenova iskotası kapağa dolanır, asılır ve koparır.

⚫· Yelkenler kapalıyken, iskotayı fazla kasarak bumbanın, tentenin üzerine yapışmasına izin vermeyin. Bumba sallandıkça tentenizi yırtacaktır. 

⚫· Yelken sırasında su gider vanalarını kapatmak gerekebilir bazen.

⚫· Vinç kolunu kullanırken, kolun yerine tam oturduğundan emin olun. Kaydırıp kendinize zarar verebilirsiniz. Kolu vincin üstünde bırakmayın. ‘Az sonra gerekecek gene.’ ya da ‘Kilidi var; çıkmaz, düşmez.’ demeyin; işi bitince cebine koyun, az sonra gene alın.

⚫· Ellerinizi vince yakın tutmayın ve halata kaptırmayın. Vince bir karış uzaktan çalışın.

⚫· Vince doladığınız halatın üst üste binip sıkışmasına asla izin vermeyin. Açmak zordur. Böyle bir oluşumda, eyleminizi hemen kesip bindirmeleri düzeltin.

⚫· Yük altındaki bir halatın kilidini açarken, önce halatı vince en az bir tur dolayın ve tutun. Yoksa halatı kontrol edemezsiniz ve avuçlarınızı oyabilirsiniz. Dalgınlığa düşüp, halatta yük olduğunu unutabilirsiniz ya da yük yok sanırsınız gibi durumlara karşı, yüklü yüksüz; en iyisi bu işi alışkanlık edinin.

⚫· Saat yönünde sarın. Vinci çevirirken gücü göğsünüzden alın.

⚫· Elle vinçlediğiniz bir halat kolaylıkla gelmesi gerekirken zorlanıyorsa; "Herhalde halat bir yere takıldı! " diye düşünüp dururuz, neler olduğuna bakarız. Elektrikli vinçler, zorlanıyorum, takıldım falan anlamaz. Gücü yettiğince takıldığı parçaları da kopararak işine devam eder. Elektrikli vinçleri kullanırken, gözünüz oluşaduran işten ayrılmasın.

⚫· Kendinizi koruyun. Özellikle bumbaya çok dikkat edin. İskotası kaçar maçar!  Aman! Yelken sırasında baş üstüne falan gidecekseniz, her zaman teknenin rüzgar üstünden yürüyün.

⚫· Herhangi bir halatı çekerken asla elinize sarmayın. Halat kaçarsa falan, elinizi kopartabilirsiniz. Bunun yerine, gücü artırmak amacıyla, halatı avucunuzun içinde doblin yapıp (iki kat ederek çevresinden avuçlayın.)  çekebilirsiniz. Böylece, kaçarsa falan, bırakırsın gider.

ŞİŞME BOT, DIŞTAN TAKMA MOTOR

        ⚫· Motora benzin koyarken, denize benzin kaçırmayın. Kaçırırsanız, sulandırılmış arap sabunu gibi bir deterjan serpiştirip benzini dibe çöktürün.

⚫· Jikle kullanırken gaz vermeyin.

⚫· Şişme botu kullanırken, gazı yavaş yavaş çoğaltın. Motor benzini yedikçe ve güç işe dönüştükçe, arttırıp hızlanırsanız motoru boğmazsınız.

⚫· Özellikle motorunuz güçlüyse, rüzgara karşı kalkış yapmayın. Botun başı suya yapışana kadar rüzgara doğru gitmekten kaçının. Ters dönebilirsiniz. Başı suya yapıştırmak için beden ağırlığınızı başa doğru yöneltin.

⚫· Koylarda şişme botunuzu yavaş sürün. Demirli tekneleri dalganızla sallamayın. Yüzenlere çok dikkat edin.

⚫· Dıştan takma motoru denize düşürmeyin. Dinginin aynasına sımsıkı sabitleyin ve ayrıca, bir iple de bağlayın.

Matafora sistemi yoksa, yukarı aşağı almadan önce, motoru bir güvenlik halatıyla tekneye bağlayın ve dingiyi baştan kıçtan bağlayarak tekneye sabitleyin. Motoru, tam tekneye aktarırken altınızdan kayıverir falan.

⚫· Şişme bot ile kıyıya çıkarken kayalara dikkat edin. Botu delmeyin.

⚫· Seyir sırasında, şişme botu güverteye almak en iyi çözümdür. Ama kısa mesafelerde bu konuda tembellik edilir. Denizin sakinliğine güvenmeyin. Özellikle, karışık dalgaların egemen olduğu yerlerde, botunuz bir o tarafa bir bu tarafa başvurdukça zarar görecektir. Botu, yine de ardım sıra çekeceğim diyorsanız: Motorunu seyir sırasında asla üstünde bırakmayın.

Ayrıca, dingi ters dönerse falan, oturak yerinden çıkıp gidebilir. İnce bir iple bota bağlı olsun. Kürekler için de aynısı.

Şişme botunuzu çekecekseniz ve botunuz ağır değilse, şöyle bir yöntem tercih edebilirsiniz. Botun başını teknenin kıçına kadar yükseltip oturtun. Baş halatını, koç boynuzlarından ya da pulpitlerin dibinden vb. uygun bir yerlerden dolanıp botun kendine bağlayın. Bot ortada ve başı teknenin kıçına oturmuş bir biçimde yukarıda kalsın. Yalnızca koniler suya sürtüneceği için: hem botun halat bağlantı mapalarına yük binmez hem de sürtünme azalacağı için hızımız düşmez.

⚫· Çok sıcaklarda dıştan takma motorun tepesindeki havalandırmayı; buhar çıksın, basınç giderilsin diye arada açıp kapatabilirsiniz. Bu sırada, sigara ateşine falan dikkat.

 

Bu yazı 2016 yazında Yelken Dünyası dergisinde yayınlanmıştı.

⚫

---------------------------------------------------------------------

HIZIL REİS

Hızlı Seyir Uyarıları

------------------------------------------------------------------------------------------------